Kandelaberen
14.4.2021
Wim Peeters, lector boombeheer aan de Vives Hogeschool en specialist tot en met in boomverzorging, incluis Certified veteran tree specialist consultancy level, somt zo een aantal redenen op waarbij kandelaberen zo goed als de enige mogelijkheid is om een boom of rij bomen op die plaats te behouden. “Denk aan bomen met een duidelijk gezondheids- of vitaliteitsprobleem. Iets dat zich laat zien door de aanwezigheid van alsmaar maar meer dood hout in de kruin en dus een gevaarlijke toestand voor voorbijgangers en verkeer”. Drastisch inkorten van de kruin kan een opkikker, soms zelfs een wedergeboorte betekenen voor een boom die anders kans maakt om af te breken of om te waaien. Vanzelfsprekend is het in dit geval aangewezen om ook bijkomende maatregelen te nemen, liefst zelfs de oorzaken van de moeilijke groei- en gezondheidsproblemen weg te werken, bijvoorbeeld door een passende standplaatsverbetering.
Idem wanneer door werken of verstoring en het verhogen of verlagen van de bodem of het verregaande verzegelen/verdichten van de wortelzone structurele schade aan de wortels is veroorzaakt; ingrepen die -nu of later- de stabiliteit van de (grote) boom in gevaar brengen en dus beter nooit waren uitgevoerd! “In dit geval geeft verkleinen van de kruin de boom kansen om opnieuw een evenwicht tussen kruin en wortels te groeien”.
In andere gevallen is het dan weer net zo dat de kruin te groot is geworden voor zijn omgeving. “En dat hoeft absoluut niet aan de boom te liggen. Bouwers en verbouwers, maar ook plannenmakers schuiven nieuwe gebouwen wel eens veel dichter bij bestaande bomen dan goed voor hen is”. Vaak zien zij de boom of bomen zelfs liefst verdwijnen. “Vanuit groenstandpunt, sociale context, gezondheid, klimaat en zelfs impact op financiën is dat natuurlijk niet goed te keuren” voegt Wim er aan toe.
De boom vellen is dan ook het laatste dat je wil en doet. “Kandelaberen is hier een oplossing om de boom toch te redden en zo lang mogelijk te behouden met oog op een gezonde toekomst voor mens en milieu” stelt Wim. Een extra reden om hiervoor te pleiten is dat deze boom een plaatsbepaler wordt voor de verre toekomst. Mocht hij ooit het loodje leggen, dan is deze plek vrijgehouden voor nieuw groen.
Blijft vanzelfsprekend nog het louter visuele aspect. Vooral niet-groenliefhebbers of -boomkenners gaan ervan uit dat de twaalf bomen uit een dozijn allemaal uniform groeien: even breed, even hoog, liefst zelfs met evenvele gesteltakken die bovendien in dezelfde richting wijzen. Zij zien de bomen liefst die als soldaten in het gelid staan en willen dat door snoeiwerk bereiken. Kandelaberen is daar geen goede oplossing voor! “Wil je uniforme bomen, plant dan cultivars. Ze hebben dezelfde soort- en groeieigenschappen”. Nadeel is dat ze allemaal broertjes of zusjes van mekaar zijn en mocht eentje getroffen worden door ziekte, dan volgen de anderen wellicht snel.
Alle bomen eenzelfde vorm geven? Het is mogelijk, maar gebeurt liever niet op latere leeftijd. Wel in opkweekfase. Wim Peeters: “Met meer spint- dan kernhout zijn jonge bomen perfect in staat om snoeiwonden te overgroeien. Ze kunnen dus perfect gesnoeid en geleid worden. Op latere leeftijd de bomen drastisch inkorten zadelt hen op met moeilijk te herstellen en te overgroeien snijwonden, maar dwingt ook tot een steeds terugkerende onderhoudslast en -kost”. Een boom die eens gekandelaberd werd moet minstens om de paar jaren opnieuw ingekort. De geamputeerde gesteltakken kunnen na jaren vaak moeilijk het gewicht van nieuwe takken dragen.
Tekst: Marc Verachtert
Foto’s: Marc Verachtert en Wim Peeters
Kandelaberen is vaak de enige oplossing om bomen van een ondergang te redden of ze een nieuwe, betere toekomst te geven. Beschouw het echter liefst als laatste redmiddel en pas het niet toe omwille van puur esthetische reden.
Bomen kandelaberen, geen groendienst of tuinaannemer die het graag doet. Niet dat ze het niet kunnen. Ze hebben er zelfs alle mogelijke machines en gereedschap voor en vaak ook bijzonder hiertoe opgeleid personeel. Ze dwingen gezonde bomen evenwel niet graag in een keurslijf, laat staan in een dwangbuis. Als het van hen afhangt mogen alle bomen vrijuit gaan en groot en fors groeien kwestie al hun troeven naar milieu en klimaat ten volle uit te spelen. Soms kan het echter niet anders.
Kandelaberen
Noodsituaties
Wim Peeters, lector boombeheer aan de Vives Hogeschool en specialist tot en met in boomverzorging, incluis Certified veteran tree specialist consultancy level, somt zo een aantal redenen op waarbij kandelaberen zo goed als de enige mogelijkheid is om een boom of rij bomen op die plaats te behouden. “Denk aan bomen met een duidelijk gezondheids- of vitaliteitsprobleem. Iets dat zich laat zien door de aanwezigheid van alsmaar maar meer dood hout in de kruin en dus een gevaarlijke toestand voor voorbijgangers en verkeer”. Drastisch inkorten van de kruin kan een opkikker, soms zelfs een wedergeboorte betekenen voor een boom die anders kans maakt om af te breken of om te waaien. Vanzelfsprekend is het in dit geval aangewezen om ook bijkomende maatregelen te nemen, liefst zelfs de oorzaken van de moeilijke groei- en gezondheidsproblemen weg te werken, bijvoorbeeld door een passende standplaatsverbetering.
“Denk aan bomen met een duidelijk gezondheids- of vitaliteitsprobleem. Iets dat zich laat zien door de aanwezigheid van alsmaar maar meer dood hout in de kruin en dus een gevaarlijke toestand voor voorbijgangers en verkeer”
Idem wanneer door werken of verstoring en het verhogen of verlagen van de bodem of het verregaande verzegelen/verdichten van de wortelzone structurele schade aan de wortels is veroorzaakt; ingrepen die -nu of later- de stabiliteit van de (grote) boom in gevaar brengen en dus beter nooit waren uitgevoerd! “In dit geval geeft verkleinen van de kruin de boom kansen om opnieuw een evenwicht tussen kruin en wortels te groeien”.
Gebrek aan ruimte
In andere gevallen is het dan weer net zo dat de kruin te groot is geworden voor zijn omgeving. “En dat hoeft absoluut niet aan de boom te liggen. Bouwers en verbouwers, maar ook plannenmakers schuiven nieuwe gebouwen wel eens veel dichter bij bestaande bomen dan goed voor hen is”. Vaak zien zij de boom of bomen zelfs liefst verdwijnen. “Vanuit groenstandpunt, sociale context, gezondheid, klimaat en zelfs impact op financiën is dat natuurlijk niet goed te keuren” voegt Wim er aan toe.
De boom vellen is dan ook het laatste dat je wil en doet. “Kandelaberen is hier een oplossing om de boom toch te redden en zo lang mogelijk te behouden met oog op een gezonde toekomst voor mens en milieu” stelt Wim. Een extra reden om hiervoor te pleiten is dat deze boom een plaatsbepaler wordt voor de verre toekomst. Mocht hij ooit het loodje leggen, dan is deze plek vrijgehouden voor nieuw groen.
“Kandelaberen is hier een oplossing om de boom toch te redden en zo lang mogelijk te behouden met oog op een gezonde toekomst voor mens en milieu”
Schoonheidsideaal?
Blijft vanzelfsprekend nog het louter visuele aspect. Vooral niet-groenliefhebbers of -boomkenners gaan ervan uit dat de twaalf bomen uit een dozijn allemaal uniform groeien: even breed, even hoog, liefst zelfs met evenvele gesteltakken die bovendien in dezelfde richting wijzen. Zij zien de bomen liefst die als soldaten in het gelid staan en willen dat door snoeiwerk bereiken. Kandelaberen is daar geen goede oplossing voor! “Wil je uniforme bomen, plant dan cultivars. Ze hebben dezelfde soort- en groeieigenschappen”. Nadeel is dat ze allemaal broertjes of zusjes van mekaar zijn en mocht eentje getroffen worden door ziekte, dan volgen de anderen wellicht snel.
Alle bomen eenzelfde vorm geven? Het is mogelijk, maar gebeurt liever niet op latere leeftijd. Wel in opkweekfase. Wim Peeters: “Met meer spint- dan kernhout zijn jonge bomen perfect in staat om snoeiwonden te overgroeien. Ze kunnen dus perfect gesnoeid en geleid worden. Op latere leeftijd de bomen drastisch inkorten zadelt hen op met moeilijk te herstellen en te overgroeien snijwonden, maar dwingt ook tot een steeds terugkerende onderhoudslast en -kost”. Een boom die eens gekandelaberd werd moet minstens om de paar jaren opnieuw ingekort. De geamputeerde gesteltakken kunnen na jaren vaak moeilijk het gewicht van nieuwe takken dragen.
Naar het voorbeeld van de natuur:
“Traditioneel kandelaberen met terugzetten op stompen verliest trouwens terrein ten opzichte van fractional pruning, een snoeitechniek die niet langer gaat voor het rechttoe rechtaan afzagen van gesteltakken maar eerder neigt naar het af- of uitbreken zoals storm of wind het zouden doen. Het prikkelt de boom in zijn natuurlijk herstelproces en geeft tegelijk extra kansen aan heel wat vormen van biodiversiteit” stuurt Wim Peeters een nieuwe richting uit.
