skip to Main Content
Genieten van eetbare, aaibare, leefbare tuinen van nu

Genieten van eetbare, aaibare, leefbare tuinen van nu

image
19.5.2020

Auteur: Jurgen Van de Walle, Tuin- en landschapsarchitect

Tijdens de huidige corona-crisis proberen mensen meer dan ooit te genieten van hun groene omgeving. Dat kan zijn een tuin, een balkon, een daktuin, een parklandschap, de natuur in de buurt.

Als we even het woord ‘genieten’ ontleden dan komen we uit bij het volgende: ‘het beleven van aangename gevoelens’. Bij het zitten of wandelen in de tuin moet je kunnen ontwaken, je wordt wakker geschud door een aantal, dat de zintuigen gaan stimuleren.

Het is niet eenvoudig om dat in elke groene omgeving te bereiken.


Een tuinontwerp moet daarom meer zijn dan een overzichtelijk geheel van materialen en planten met een duidelijke structuur.



Als we even kijken naar wat binnen ons bereik ligt dan kunnen de meeste mensen nog altijd goed kijken, horen, proeven, ruiken en voelen. Alleen ontbreekt het in hun nabije omgeving vaak aan goede prikkels die deze zintuigen op een positieve manier gaan stimuleren. Het zou jammer zijn te moeten wachten tot we oud zijn om van dit alles kunnen genieten in de snoezeltuin van het rusthuis. Snoezeltuinen zijn immers ingerichte groene plekken waarbij men vooral de zintuigen opnieuw probeert te prikkelen om oude geuren, geluiden en dergelijke meer als herinnering naar boven te laten komen.

Als tuinarchitect of als landschapsontwerper is daarom een goede plantenkennis van het grootste belang om een zinnenprikkelende tuin tot leven te laten komen. Het gaat niet enkel over het samenrapen van kleuren en vormen. Een juiste kennis van: bloeiperioden, stuifmeel- of nectarleverancier, het uitzaaigedrag van een plant (de mate waarin een plant zich al dan niet uitbundig gaat uitzaaien) bepaald of een plant juist wel of liever niet als pendelplant kan gebruikt worden, de schoonheid van vruchtvormen, wintersilhouetten, maaitijdstippen, het natuurlijk snoeien van bomen en heesters,…

Heb je een ruime in te richten buitenomgeving dan kan je een mini-landschap met tal van gelaagdheden gaande van een boszone met een bosrand, een bloemenweide, een poel of vijver, een fruitgaard, een moestuinzone al dan niet met een serre, een daktuin, een pluktuin, een kruidentuin, bloemenborders inrichten.



Heb je plaats voor een bosje, mik dan op deze  inheemse soorten die het ondanks de opwarming van ons klimaat het hier nog altijd zeer goed doen. Aanvullen met meer zuiderse planten mag zeker zolang ze maar minstens evenveel te bieden hebben als onze inheemse fauna. Geef dus aandacht aan lange bloeitijden, het leveren van nectar voor insecten, eetbare vruchten, herfstkleur, schuil- en nestgelegenheid voor vogels.

Langs de zonnige buitenzijde van het bosje kunnen dan waardplanten voor vlinders geplaatst worden. De Araschnia levana ofwel het landkaartje is bijvoorbeeld een zeer levendig vlindertje met een voorjaars- en najaarsgeneratie. Ze hebben een driftig bestaan waardoor het heel leuk is om hun capriolen langs de bosrand gade te slaan.

Bij gebrek aan ruimte voor een bos kan een houtwal met een breedte van minimaal acht meter een alternatief zijn. In een stadstuin of op een daktuin zijn het die paar zorgvuldig gekozen solitaire heesters of een enkele boom die de lagen in de tuin gaan vormen.
Bij gebrek aan ruimte voor een bos kan een houtwal met een breedte van minimaal acht meter een alternatief zijn.

Klimplanten kunnen hier ook een actieve rol in spelen. Knuffelen van bomen kan en mag natuurlijk maar vergeet vooral ook niet om de bladeren eens een tastbeurt te geven. Donzig of raspend, vettig of bros, het zijn verassende waarnemingen. Voel daarom eens aan het blad van een mispel en vergelijk even met het blad van de haagbeuk. Onder de heesters is Viburnum  een plantenfamilie met een aantal goed geurende soorten zoals Viburnum jidii. Een echte geurkampioen is voor mij de Magnolia wieseneri met een complex maar heerlijk aroma.



Voor de aanleg van een bloemenweide schakel je best een specialist ter zake in. Een duidelijke voorkennis van de bestaande bodem en het nog voorkomen van bepaalde planten in de nabije omgeving helpen een juiste analyse te maken van het samen te stellen zaadmengsel die de meeste kans op slagen heeft.

Eens de bloemenweide een paar jaar aan de gang is vormt deze een waar paradijs vol leven. Daar waar borders vaak weinig of geen sprinkhanen huisvesten vindt deze insectengroep wel zijn plaats in de bloemenweide.

Het is ongelooflijk hoeveel soorten insecten er kunnen huizen. De bodem alleen al is goed voor grote aantallen loopkevers, de drogere stukken worden al snel gekoloniseerd door mierennesten. Deze trekken op hun beurt de groene specht aan als er in de ruime omgeving ten minste nog oude bomen te vinden zijn waarin de specht zijn nestholte heeft.

Wil je die ouderwetse hooigeur zelf ervaren, dat kan. Eens de bloemenweide schraal genoeg is en het gras voornamelijk uit Anthoxanthum odoratum – in de volksmond reukgras genoemd- bestaat dan krijg je die typische hooigeur tijdens het keren van het maaisel. De aanwezigheid van dit grasje duidt al meteen op een grotere potentie voor de biodiversiteit binnen plantengemeenschappen van hooilanden. Tijdens het drogen komt de zoete coumarine geur vrij en dat maakt het zelf hooien extra aangenaam.
Water in de tuin brengt per definitie heel wat leven in de brouwerij. Hoe klein het waterelement ook is, na de aanleg komen er al snel heel wat soorten het nieuwe water koloniseren.

Dat gaat van heel eenvoudige levensvormen als daar zijn de verschillende algensoorten en microscopisch kleine eencelligen tot het nestelen van een ijsvogel in een steile zandtalud bij de grotere poelen die visbroed bevatten. Het aanschouwen van allerlei kriebelbeestjes, het af- en aanvliegen van tal van libellen- en waterjuffer soorten, de cyclus van amfibieën zorgen voor verwondering en een gevoel van happiness.
Hoe klein het waterelement ook is, na de aanleg komen er al snel heel wat soorten het nieuwe water koloniseren.



De filterzone van artificiële vijvers kan je optimaliseren door te gaan spelen met de diepte van de filterzones en door mondjesmaat een vorm van milde bemesting te geven in tabletvorm. Hierdoor kan je een echte plantengemeenschap gaan opbouwen die weer goed is voor het huisvesten van diverse andere levensvormen.

Water dat circuleert en onder vorm van een waterval, fontein of spuwer opnieuw in de vijver terecht komt kan storend omgevingsgeluid doen wegdeemsteren en zo een gevoel van rust brengen. Op een balkon of daktuin kan een klein waterelement niet alleen voor verkoeling zorgen maar het stromende water kan ook storende omgevingsgeluiden naar de achtergrond doen verdwijnen naast het feit dat een klein beetje water al meteen nieuw leven brengt.

Een boomgaard en dan meer bepaald een hoogstamboomgaard is een investering in de toekomst. Door te kiezen voor oude rassen die bovendien lekker zijn en minder ziektegevoelig zorg je voor het voortbestaan van ons erfgoed.

Onbehandeld fruit van eigen kweek zijn vaak echte smaakbommen die je nergens anders kan vinden of kopen. Het vers geplukte fruit met de waslaag er nog op verspreid niet zelden een aangenaam aroma in de fruitmand. Het is gewoonweg heerlijk om in een knapperige Jeanne-d’Arc peer te kunnen bijten al wandelend door de tuin.

Het teveel aan fruit kan verwerkt worden in eigen sap. Na verloop van tijd biedt een hoogstamboomgaard plaats aan een koppeltje steenuilen. Een nestkast kan hierbij helpen. Ook de botvink nestelt graag in de oksel van een fruitboom. In de herfst genieten tal van lijsterachtigen van het teveel aan afgevallen vruchten.

Door het toepassen van eetbare bessenstruiken in borders of houtwallen kan je een gezonde snoep plukken tijdens het struinen door de tuin. Naast een boomgaard is er op een kleinere ruimte in bijvoorbeeld een stadstuin heel wat mogelijk onder vorm van leifruit op de gevels van gebouwen of als haag in de tuin. Probeer zeker eens een paar oude aardbeivariëteiten uit.

Kruiden dicht bij het keukengedeelte zorgen voor pittige gerechten, heerlijke (ijs)thee of zijn de noodzakelijke toets in een cocktail. Heel wat kruiden trekken bovendien vlinders en bijen aan eens ze in bloei staan.

Het is handig om van elke soort keukenkruid een paar plantjes te houden dan kan je de bloei spreiden tijdens het verwerken van de kruiden. De niet winterharde Aloysia Lippia, ookwel verveine of citroenverbena genoemd, daar kan je niet afblijven omdat door de plant door je handen te laten glijden je een zoete limonadegeur ervaart! Deze plant kan er trouwens goed tegen om regelmatig eens geaaid te worden.

Je eigen groenten zijn verser dan vers. Een moestuin met een oppervlakte van honderdvijftig vierkante meter kan het jaarrond voldoende groenten genereren voor een gezin van vier personen. Het starten met een eigen moestuin moet een weloverwogen keuze zijn. Een moestuin is immers volledig afhankelijk van de mens voor het opgroeien van de groenten. Maar het is de investering in tijd en moeite meer dan waard.

Als je echt niet veel ruimte hebt, kies dan voor minder gekende gewassen die je moeilijk vers kan vinden in de handel. Met een serre verleng je nog eens de seizoenen en is de teelt van tal van zuiderse gewassen als tomaat en paprika, meloen en druif binnen handbereik. Om druiven samen met tomaten te kunnen telen in dezelfde serre zijn er al een paar druiverassen immuun tegen de tomaten ziekte. De witte kasdruif Katharina is een goed ras met lange trossen met verspreid hangende druiven zonder dat je hoeft te krenten.



Een grote border kan qua compositie en kleur een zeer mooi en vloeiend geheel vormen. Deze border wordt pas echt aantrekkelijk als de planten gekozen zijn op basis van hun aantrekkingskracht voor insecten. Dan hoor je en zie je bij het naderen de vlinders, zweefvliegen, honingbijen en solitaire bijen, hommels, wantsen, spinnetjes en ander klein grut. Vaak kan je er heuse levenscyclussen aanschouwen.

Als je buitenruimte beperkt is dan zal je ongetwijfeld moeten schrappen in landschapsvormen maar daarom moet je nog niet veel inboeten qua beleving.

Het ontwerp schept een bepaalde sfeer, een eigenheid die afwisselend is naargelang de seizoenen evolueren. Een goed ingerichte groene omgeving creëert een dynamisch landschap. Een tuin werkt inspirerend, verrast je regelmatig, geeft rust en ontspanning, is een toevluchtsoord voor allerlei dieren, scherpt jouw zintuigen aan en maakt zo jouw hoofd leeg. Heerlijk toch?

Back To Top
The Green City uses Googles cookies and scripts to analyse your use of our website anonymously, so we can customise its functionality and effectiveness and display advertisements. We also use Facebook, Twitter, LinkedIn and Google cookies and scripts, with your consent, to enable social media integration on our website. If you wish to change which cookies and scripts we use, you can alter your settings below.
Cancel