Tekst en foto’s: Marc Verachtert
Boomverzorging maakt een razendsnelle evolutie door. De boomchirurg die met boor, frees en beitel en met de precisie van een tandarts gaten, holten en scheuren in een boom schoonmaakt ligt achter ons. Iedereen met een hart voor bomen weet vandaag dat het meer kwaad dan goed deed.
Mee met natuurlijke processen
Nieuwe inzichten in boomverzorging kwamen er onder andere door Alex Shigo en Lynn Boddy. De eerste maakte duidelijk dat bomen in staat zijn om zelf een beschermende barrière op te bouwen rond en over wonden heen, terwijl de tweede het inzicht deelde dat schimmels en zwammen niet in spinthout kunnen doordringen. Niet dat het betekent dat je bomen en boomwonden zomaar moet laten doen. Boomverzorgers zijn nodig. Ze grijpen in en sturen bij met de grootste aandacht voor de natuurlijk processen en de spontane evolutie die de boom/bomen eigen is. Zij kijken dus vooruit. Ver vooruit. Door doordacht en gericht snoeiwerk voorkomen ze dat takken uit balans raken of erger nog, uitscheuren en grote wonden laten ontstaan. Waar nuttig en nodig herstellen ze ook de kruinarchitectuur en brengen kruin en wortelvolume terug in evenwicht, kwestie dood hout te vermijden.
Essentials:
- Nieuwe inzichten lieten afscheid nemen van boomchirurgen
- Natuurlijke (genezings-)processen worden gestimuleerd
Het tandartswerk van boomchirurgen heeft afgedaan
Boomverzorgers mét certificaat
Bij de gedegen boomverzorgers geen natte vinger werk. Zij hebben een certificaat European Tree Worker of Tree Technician aan de muur hangen. Het eerste getuigt van hun vakbekwaamheid inzake het veilig en met respect voor bomen planten, snoeien en onderhouden. Het tweede dat de persoon perfect is als leidinggevende in boomverzorging en de ideale brugpersoon is tussen de boomeigenaar/bomenbeheerder en de uitvoerder. Er zijn er zelf met het certificaat VETcert. Van hen weet je dat ze professionele bomenbeheerder, boomverzorger of adviseurs zijn met de nodige kennis, ervaring en een holistische benadering in het beheer van veteraanbomen, zeg maar bomen in hun derde leeftijd.
Essentials:
- Boomverzorgers volgen gedegen opleidingen
- Onderscheid tussen uitvoerder, leidinggevende of veteraanspecialist
Oude bomen krijgen een renaissance
Bomen met alle mogelijke toekomstkansen
Hoe ouder een boom wordt hoe liever de boomverzorger het heeft, net als u waarschijnlijk. Volwassen bomen zijn namelijk de stofzuiger, de longen, levende airco en zelfs vochtregulator in dorpscentra en steden. De bezorgdheid voor de toekomst van een boom vertaalt zich ook in de adviezen die ze verlenen voor er ook maar geplant wordt. Welke boom past op welke plek? Nu en later, waarbij later zelfs honderd en meer jaren ver kan zijn. Bomen, zelfs klimaatbomen moeten Toekomstbomen worden.
Essentials:
- Boomverzorgers stappen graag mee in het planningsproces
- Bomen moeten toekomstkansen krijgen
Veteraanbomen hebben vaak nog decennia voor de boeg
De beste standplaats
Een goede standplaats voor bomen wordt een steeds belangrijker thema. Daar is in het verleden flink tegen gezondigd. Niet alleen kregen bomen vaak onvoldoende ruimte om hun kruin ten volle te ontwikkelen, meer nog werden ze in ‘bloempotten’ geplant: ze kregen een veel te beperkte wortelzone mee, al dan niet nog verder in moeilijkheden gebracht door verzegeling aan de oppervlakte en het steeds opnieuw graven en spitten in de wortelzone.
En ook daar zijn deze specialisten probleemoplosser. Via standplaatsverbetering laten ze de boomwortels terug ademen, zorgen ze ervoor dat vocht en voeding terug op liefst natuurlijke wijze de grond in kan en de boom meer groeiruimte krijgt. Hun doel ‘renaissance’ van de boom. Al heeft dat soms wel zijn hersteltijd nodig.
Essentials:
- Niet langer bomen in ‘bloempotten’
- Ook bestaande bomen kunnen een standplaatsverbetering krijgen
Naar een boomdiagnose
Niet dat de tree technicians, treeworkers en VETcert’s steeds alle bomen kunnen redden. Beter dan wie ook kijken zij vooruit in het levensproces van een boom. Via onder andere visuele inspectie, zowel van op de grond als in de kruin, beoordelen zij de conditie en vitaliteit van de boom in kwestie en dus ook toekomstkansen, maar evenzeer gevaar en veiligheid.
Technieken als geluidstomografie en ERT (Electrical Resistance Tomography of Elektronische weerstandsmeting) zijn ze in staat om zonder dat er ook maar gezaagd, geboord of op een andere manier schade wordt aangebracht, een twee- of zelfs driedimensionaal beeld van de stamdoorsnede te maken. Het laat hen op de meest ernstige manier oordelen over stabiliteit. Toegegeven, wetenschappelijk is één en ander nog niet volledig onderbouwd. Het heeft echter al veel ongelukken voorkomen, want bomen tijdig laten vellen, maar ook bomen gered want behouden voor een veelheid in jaren.
Essentials
- Er is meer dan louter kijken
- Zonder zagen en kappen toch een dwarsdoorsnede van de stam
Via software tot in het hart van de boom kijken
Graag meer boomverzorgers
Met de steeds toenemende aandacht voor grote en volwassen bomen en hun groeikansen in het bijzonder, zijn boomchirurgen dus van het toneel verdwenen. De boomverzorgers kwamen met al hun kwaliteiten naar voor. Zij zijn niet meer weg te denken uit het groene landschap. Hun aantal is echter nog beperkt. Vandaag, april 2023, zijn er welgeteld 248 European Tree Workers, 43 European Tree Technicians en slechts 16 VETcert’s actief, waarvan 7 uitvoerden en 9 als consulent. Zet dat even af tegen de ongeveer 17.000 tuinaannemers in Vlaanderen en dat terwijl bomen toch zo belangrijk zijn!
Essentials:
- Boomverzorgers zijn niet meer weg te denken!
- Er zijn al veel boomverzorgers, maar nog steeds te weinig!
Tomografie is nog niet wetenschappelijk vastgepind, maar wel nuttig!
Meer info: www.bomenbeterbeheren.org en www.vertcert.eu
Voor opleidingen zie www.inverde.be/opleidingen
Bijdrage met dank aan onder meer Wim Peeters, lector boom- en groenbeheer aan de hogeschool Vives en Odisee en Bruno Lambrechts, European Tree Worker/European Tree Technician en zaakvoerder Terra Nostra België.
