Revitalisatie van bomen: boorgaten
23.12.2019
Stap één in het revitaliseren van volwassen en andere grote bomen bestaat in de meeste gevallen uit het vrijmaken en vrijhouden van de wortelzone van verhardingen en rijdende en geparkeerde auto’s en vrachtwagens. Verhardingen verwijder je best zo maximaal mogelijk, inclusief fundering en onderfundering. Is het terrein niet verhard, maar wel verdicht door verkeer (zelfs werfverkeer van lang geleden)? Ook dan raken wortels verstikt in de bodem. Vocht, van regen tot smeltwater van sneeuw, maar ook zuurstof raakt niet tot in de wortelzone. Direct gevolg daarvan is verminderde en of totaal stilvallende wortelactiviteit, mindere groei, kwijnen en ten slotte sterven van de boom.
Essentials:
De grond machinaal loswerken is zelden een optie. Daarbij worden teveel wortels beschadigd. Een betere manier is het wegzuigen van zand, aarde en eventueel puin. Kan het niet over de gehele kruinprojectie, dan liefst toch in radialen en eventueel als gracht net onder de kruinomtrek. Alle uitgegraven materiaal wordt daarbij vervangen door vruchtbare teelaarde, bomenzand of bomengrond.
Kan de kruinprojectie niet vrijgehouden worden van gevaar op verdichting, inclusief belopen door grote mensenmassa’s? Gebruik dan een substraat met draagkracht. Het hoofdbestanddeel hierin zijn veelal ééntoppig zand of lava. Ze garanderen open ruimte voor lucht, vocht én natuurlijk ook (nieuwe) boomwortels. Niet allemaal kunnen ze evenveel druk aan. Substraten met ééntoppig zand bijvoorbeeld, zijn wel geschikt voor zones waar voetgangers frequent stappen of fietsers passeren. Producten met lava zijn sterker en kunnen ook parkeren en occasioneel overrijden met auto’s aan.
Essentials:
Is een grondige revitalisatie van de plantplaats niet mogelijk of is de noodzaak aan het loswerken van de grond niet zo nodig, maar dringt zich wel een ‘bijbemesten’ van de boom op? Dan biedt de techniek van boorgaten nog steeds uitkomst.
In de kroonprojectie worden gaten geboord tot een diepte van ongeveer 60 cm, waarna de gaten gevuld worden met nieuw, los, liefst voedselrijk substraat. Minder ingrijpend in een tuin- en parkomgeving is het ondergronds breken van de bodem. Ploffen of luchtinjectie is daarbij nog steeds de meest toegepaste techniek.
“Bij deze techniek wordt lucht onder hoge druk via een holle buis in de bodem geperst. Bij elke luchtstoot die wordt gegeven, zoekt de lucht een ontsnappingsroute en breekt daarbij de verdichte grondlagen” zegt Günther Van Hulle, specialist/adviseur ter zake. Heel wat factoren, waaronder grondsoort, diepte en aard van uitvoering, bepalen de effectiviteit van het ploffen. “Meestal wordt gewerkt tot een diepte van 60 tot 100 cm. Daar situeert zich de meeste wortelactiviteit”.
Hij waarschuwt wel dat dat bij het louter gebruik van lucht de breuklijnen na verloop van jaren terug dicht kunnen slibben. “Gewassen lava mee injecteren voorkomt dat en is dus garantie op toekomst”. Is een stevige opkikker van de boom nodig, dan kan tijdens zo’n plofbehandeling ineens bodemverbeteringsmiddelen of meststof mee in de grond gebracht. Günther: “Vloeibare producten zijn daarbij op terugweg. We gebruiken eerder langwerkende granulaten van bodemverbetering en meststoffen”.
Essentials:
Meer ‘diepgaand’ dan ploffen is ‘diepinjecteren’. Met deze techniek kan de grond tot drie meter diep losgewerkt worden. Zelfs extreem hard materiaal wordt daarbij geperforeerd, inclusief niet waterdoorlatende grondlagen die water ophouden en zo wortels laten afsterven. Vaak gaat het daarbij over een ondergrond die al langer geleden, eventueel al tijdens bouw- en constructiewerken, werd vastgereden en afgedekt werd met een teelaardelaag. Het zijn plekken die zonder zichtbare oorzaak toch waterziek zijn, bomen staande laten sterven en/of grote plassen veroorzaakt in plantzones en gazons. Noem deze techniek dus gerust diepdraineren, omdat het hemel- en regenwater opnieuw en op de meest natuurlijke wijze terug naar de dieper gelegen waterlagen brengen. Vanuit die positie kan het dienen als buffer tijdens lange droogteperiodes.
Hoewel het zo lijkt is deze techniek niet voorbehouden voor open terrein. Zelfs de kleinste opening is goed om de naald in de grond te drukken. Het kan een brede voeg in de verharding zijn of een gat dat speciaal gemaakt wordt. Een zwaar verdichte laag onder de grond? Niet kunnen perforeren is er zelden bij. “Wanneer de situatie het vereist, maken we eerst de weg vrij voor de injectienaald door middel van een holle buis en een trilhamer” zegt tuinarchitect Jurgen Van de Walle die al flink wat ervaring met het apparaat opbouwde.
Essentials:
Om de breuklijnen en gangen permanent en duurzaam open te houden wordt hier steevast waterdoorlatend en poreus granulaat ingebracht “Niet alleen lava, maar ook waterbufferende polymeren. Het garandeert dat vocht beter de grond in kan, de capillariteit van onderuit verbetert en de plantenwortels dus gemakkelijker vocht ter beschikking hebben en het kunnen opnemen”.
Waar nodig en nuttig voor de gezondheid van de boom worden ook extra mineralen in de bodem gebracht, zelfs inclusief een organische bodemactivator op basis van schimmels, bacteriën en gisten.
Opzet is natuurlijk de bodem terug gezond te maken en het microbiologisch leven terug op te starten. Het is een proces dat wat tijd vraagt, maar dan wel resulteert in het op de meest natuurlijke wijze opneembaar maken van de toegediende mineralen en/of andere voedingstoffen die in de bodem aanwezig zijn. Het zorgt ervoor dat de revitalisatie zo goed als gelijk wanneer doorheen het jaar kunnen worden uitgevoerd. Indien kant-en-klare, lees direct opneembare voedingsstoffen worden ingewerkt, zit je vast aan het groeiseizoen van de bomen.
Essentials:
Auteur: Marc Verachtert, groenjournalist
Om ecologisch en klimatologisch even waardevol te zijn als één grote boom, zijn er tientallen tien jaar oude bomen nodig. Op voorwaarde dat ze gezond zijn. Met een revitalisatie van de plantplaats investeer je in hun toekomst.
Hard voor hard
Stap één in het revitaliseren van volwassen en andere grote bomen bestaat in de meeste gevallen uit het vrijmaken en vrijhouden van de wortelzone van verhardingen en rijdende en geparkeerde auto’s en vrachtwagens. Verhardingen verwijder je best zo maximaal mogelijk, inclusief fundering en onderfundering. Is het terrein niet verhard, maar wel verdicht door verkeer (zelfs werfverkeer van lang geleden)? Ook dan raken wortels verstikt in de bodem. Vocht, van regen tot smeltwater van sneeuw, maar ook zuurstof raakt niet tot in de wortelzone. Direct gevolg daarvan is verminderde en of totaal stilvallende wortelactiviteit, mindere groei, kwijnen en ten slotte sterven van de boom.
Essentials:
- Verharding en verdichting verstikt boomwortels!
- Ook voetgangers en fietsers moeten een omwegje maken!
De grondige revitalisatie
De grond machinaal loswerken is zelden een optie. Daarbij worden teveel wortels beschadigd. Een betere manier is het wegzuigen van zand, aarde en eventueel puin. Kan het niet over de gehele kruinprojectie, dan liefst toch in radialen en eventueel als gracht net onder de kruinomtrek. Alle uitgegraven materiaal wordt daarbij vervangen door vruchtbare teelaarde, bomenzand of bomengrond.
Kan de kruinprojectie niet vrijgehouden worden van gevaar op verdichting, inclusief belopen door grote mensenmassa’s? Gebruik dan een substraat met draagkracht. Het hoofdbestanddeel hierin zijn veelal ééntoppig zand of lava. Ze garanderen open ruimte voor lucht, vocht én natuurlijk ook (nieuwe) boomwortels. Niet allemaal kunnen ze evenveel druk aan. Substraten met ééntoppig zand bijvoorbeeld, zijn wel geschikt voor zones waar voetgangers frequent stappen of fietsers passeren. Producten met lava zijn sterker en kunnen ook parkeren en occasioneel overrijden met auto’s aan.
Essentials:
- Wegzuigen van aarde en puin is veelal beter dan afgraven.
- Nieuw gevaar op verdichting? Vervang teelaarde door passend substraat.
Revitaliseren tot bij de wortels
Is een grondige revitalisatie van de plantplaats niet mogelijk of is de noodzaak aan het loswerken van de grond niet zo nodig, maar dringt zich wel een ‘bijbemesten’ van de boom op? Dan biedt de techniek van boorgaten nog steeds uitkomst.
In de kroonprojectie worden gaten geboord tot een diepte van ongeveer 60 cm, waarna de gaten gevuld worden met nieuw, los, liefst voedselrijk substraat. Minder ingrijpend in een tuin- en parkomgeving is het ondergronds breken van de bodem. Ploffen of luchtinjectie is daarbij nog steeds de meest toegepaste techniek.
“Bij deze techniek wordt lucht onder hoge druk via een holle buis in de bodem geperst. Bij elke luchtstoot die wordt gegeven, zoekt de lucht een ontsnappingsroute en breekt daarbij de verdichte grondlagen” zegt Günther Van Hulle, specialist/adviseur ter zake. Heel wat factoren, waaronder grondsoort, diepte en aard van uitvoering, bepalen de effectiviteit van het ploffen. “Meestal wordt gewerkt tot een diepte van 60 tot 100 cm. Daar situeert zich de meeste wortelactiviteit”.
Hij waarschuwt wel dat dat bij het louter gebruik van lucht de breuklijnen na verloop van jaren terug dicht kunnen slibben. “Gewassen lava mee injecteren voorkomt dat en is dus garantie op toekomst”. Is een stevige opkikker van de boom nodig, dan kan tijdens zo’n plofbehandeling ineens bodemverbeteringsmiddelen of meststof mee in de grond gebracht. Günther: “Vloeibare producten zijn daarbij op terugweg. We gebruiken eerder langwerkende granulaten van bodemverbetering en meststoffen”.
Essentials:
- De meeste boomwortels zitten 60 tot 100 cm diep.
- Gewassen lava injecteren voorkomt dat lucht- en vochtkanalen terug dicht slibben.
Afrekenen met harde grond
Meer ‘diepgaand’ dan ploffen is ‘diepinjecteren’. Met deze techniek kan de grond tot drie meter diep losgewerkt worden. Zelfs extreem hard materiaal wordt daarbij geperforeerd, inclusief niet waterdoorlatende grondlagen die water ophouden en zo wortels laten afsterven. Vaak gaat het daarbij over een ondergrond die al langer geleden, eventueel al tijdens bouw- en constructiewerken, werd vastgereden en afgedekt werd met een teelaardelaag. Het zijn plekken die zonder zichtbare oorzaak toch waterziek zijn, bomen staande laten sterven en/of grote plassen veroorzaakt in plantzones en gazons. Noem deze techniek dus gerust diepdraineren, omdat het hemel- en regenwater opnieuw en op de meest natuurlijke wijze terug naar de dieper gelegen waterlagen brengen. Vanuit die positie kan het dienen als buffer tijdens lange droogteperiodes.
Hoewel het zo lijkt is deze techniek niet voorbehouden voor open terrein. Zelfs de kleinste opening is goed om de naald in de grond te drukken. Het kan een brede voeg in de verharding zijn of een gat dat speciaal gemaakt wordt. Een zwaar verdichte laag onder de grond? Niet kunnen perforeren is er zelden bij. “Wanneer de situatie het vereist, maken we eerst de weg vrij voor de injectienaald door middel van een holle buis en een trilhamer” zegt tuinarchitect Jurgen Van de Walle die al flink wat ervaring met het apparaat opbouwde.
Essentials:
- Zorg dat water terug de diepte in kan.
- Zelfs waterdichte lagen uit een ver verleden kunnen doorboord en zowel horizontaal als verticaal gebroken.
Revitaliseren op het ritme van de natuur
Om de breuklijnen en gangen permanent en duurzaam open te houden wordt hier steevast waterdoorlatend en poreus granulaat ingebracht “Niet alleen lava, maar ook waterbufferende polymeren. Het garandeert dat vocht beter de grond in kan, de capillariteit van onderuit verbetert en de plantenwortels dus gemakkelijker vocht ter beschikking hebben en het kunnen opnemen”.
Waar nodig en nuttig voor de gezondheid van de boom worden ook extra mineralen in de bodem gebracht, zelfs inclusief een organische bodemactivator op basis van schimmels, bacteriën en gisten.
Opzet is natuurlijk de bodem terug gezond te maken en het microbiologisch leven terug op te starten. Het is een proces dat wat tijd vraagt, maar dan wel resulteert in het op de meest natuurlijke wijze opneembaar maken van de toegediende mineralen en/of andere voedingstoffen die in de bodem aanwezig zijn. Het zorgt ervoor dat de revitalisatie zo goed als gelijk wanneer doorheen het jaar kunnen worden uitgevoerd. Indien kant-en-klare, lees direct opneembare voedingsstoffen worden ingewerkt, zit je vast aan het groeiseizoen van de bomen.
Essentials:
- De combinatie van lava en waterbufferende polymeren stimuleert een natuurlijke waterbeweging.
- Met een bodemactivator breng je terug leven in de bodem.
Drainjet in de kroonprojectie van bomen
Drainjet in gazon met waterstagnatie
Drainjet in halfverharding binnen de kroonprojectie van bomen
Revitalisatie van bomen: boorgaten
Revitalisatie van bomen: machine ploffen
Revitalisatie van bomen: ploffen
