????????????????????????????????????
19.3.2020
Parken zijn dus een must in elke stad. Hoe groter hoe beter. Liefst ook nog eens gecombineerd met water. Hun ‘airco-effect’ is dan het sterkst. Een studie over stadsparken in Berlijn, liet voor een 17 ha grote groenzone een meetbaar effect noteren tot 100 meter afstand in alle richtingen en voor de 212 ha grote dierentuin zelfs tot 1300 meter met de wind mee en 200 meter tegen de wind in (1). Het effect maximaliseert indien die koele lucht ver de bebouwing in dringt via straten, waterlopen of andere open ruimten. Ook buurtpleintjes, laanbomen en zelfs individuele bomen vormen een netwerk dat koelere lucht aanzuigt en zelf nog bij koelt.
In de schaduw van een boom kan het tot 10 en zelfs 15° koeler zijn dan in de zon! De Nederlandse studie ‘Groene Stad’ berekende dat een volwassen boom een natuurlijk koelvermogen heeft van 20 tot 30 kW of het equivalent van 10 airco’s (2)! Loofbomen hebben een streepje voor op naaldbomen. Ze hebben meestal een bredere kruin; werpen dus meer schaduw af en zorgen er zo voor dat de harde materialen van bestratingen en gevels minder tot geen warmte weerkaatst en opslaat, terwijl ze zelf koelen door het verdampen van vocht.
Extra meenemer: de combinatie van schaduw en ‘zweten’ zorgt voor het verticaal ontsnappen van warme lucht en het laag tegen de grond aanzuigen van koele lucht. Dat positieve effect is ondertussen al meermaals in cijfers vastgelegd. Studies over binnensteden in de Verenigde Staten hebben het over temperatuurdalingen van 0,3 tot 1° en op sommige plaatsen zelfs tot 3° (3).
Bomen hebben geen exclusiviteit op koelen. Ook heestergroepen en zelfs gazons sturen de temperaturen omgevingsvriendelijk bij. Elke vierkante meter die met groen gevuld is, is bovendien een vierkante meter verharding of bebouwing minder en dus minder weerkaatste en/of opgevangen warmte die direct of later terug vrijkomt. Vooral dat ‘later-effect’ is (voorlopig nog) onderschat. Het vrijkomen van warmte op het moment dat de omgeving probeert af te koelen, ‘s avonds en ’s nachts, verklaart de steeds kleinere temperatuurverschillen. Voor steeds meer stadsbewoners betekent het minder goed slapen, want te warm. Ze instaleren dan maar een airco, maar dragen op die manier terug bij tot opwarming van het stadsklimaat!
Groene voor- en achtertuinen bouwen mee aan de gewenste groene netwerken. Steden en gemeenten stimuleren hun bewoners dan ook tot het planten van bomen. Ze helpen met onder andere ‘klimaatbomen’, waarbij ze aan (nieuwe) inwoners een passende boom geven, beschermen bestaand groen door minder meegaand te zijn voor het afleveren van kapvergunningen of het veranderen van voortuinen tot harde parkeerruimte.
Ook groene gevels helpen. Gevelgroen, vooral tegen een zonbeschenen muur, voorkomen het weerkaatsen en/of uitstralen van warmte. Bewuste beleidsvoerders schaven daarom de strenge kantjes af van hun ‘tegeltuin-reglementen’ en/of zetten de voordelen van een groene, zo goed als gratis isolatie van de eigen woning in de kijker. Onder andere Antwerpen, Lier, Dendermonde en Mechelen gaan nog een stapje verder en bieden aan -al of niet in het kader van een pilootproject- om bij de heraanleg van de straat tegeltuintjes aan te leggen/te laten aanleggen.
Wijzen op eigen profijt kan ook voor groendaken; argumenten te over; van langdurige bescherming van de waterdichting, over minder opwarming van de woning en tot 16% meer opbrengst van zonnepanelen. Voor de gemeenschap is er het voordeel van minder weerkaatste warmte; bij momenten zelfs maar 30° in plaats van 70°. En als er dan toch nog een extra duwtje in de rug nodig is, helpt het voorbeeld van overheden door het groen bedekken van hun eigen gebouwen en natuurlijk de toelagen die ze zelf of via een energie-intercommunale geven.
Voldoende met groen aankleden kan niet van vandaag op morgen. Er wordt echter planmatig aan gewerkt. Twee voorbeelden mogen dit illustreren. Kasterlee, een op en top groene gemeente, maar die volgens de hittekaart toch kans maakt op een lichte opwarming. De gemeente levert vandaag nog bijna uitsluitend kapvergunningen af indien er concrete bouwplannen voor het perceel zijn en in de bebouwde omgeving besteedt het extra aandacht aan behoud en uitbreiding van groenvoorzieningen en laanbomen. Meer (beleids-)plannen volgen en worden uitgewerkt door de vorig jaar aangeworven groenambtenaar.
Mechelen is naast Antwerpen, Gent, Kortrijk, Roeselare en Brugge, een stad waar het hitte-eilandeffect al duidelijk merkbaar is. Ze zetten al jaren sterk in op meer en beter, maar ook toegankelijk groen. Met een ambitieus parkenplan gaan ze voor creatie van nieuwe parken en het openstellen van binnengebieden. Alleen al in deze legislatuur vertaalde zich dat in negen nieuwe parken. Twee worden nog deze zomer geopend; de Rik Wouterstuin en de Sinte-Mettetuin in de binnenstad. Ook leggen ze de Binnendijle aan de Zandpoortvest terug open en geven ze een groene invulling aan de oevers. Een schitterend voorbeeld van een corridor die koelte tot in de stad transporteert. Het stadsbestuur verplicht zichzelf ook tot het minstens dubbel vervangen van gekapte bomen. Dit jaar staat de teller op ruim 400 nieuwe bomen, voor 80 gekapte. Verder nodigt de stad zijn inwoners ook uit tot actieve mee-vergroenen en bij uitbreiding tot het helpen om Mechelen klimaatneutraal te maken. Ze helpt daarbij met een subsidie tot 5000 euro. Voorbeelden van al gerealiseerde projecten gaan vooral over het vergroenen van straten en buurtplekken tot en met het aanleggen van samentuinen en een ecologische speeltuin.
Bronvermelding:
En ook:
Auteur: Marc Verachtert, groenjournalist
Het wordt alsmaar warmer in onze steden. In de zomer zelfs te warm om er aangenaam te wonen, er zelfs gewoon te zijn. Het is niet enkel een probleem van grotere steden, zo leert de hittekaart van Vlaanderen. Ook kleinere, landelijke gemeenten ontsnappen er niet aan. De kernen ontvolken is geen optie, op verstandig wijze groen bijbrengen is dat wel!
Om het belang van groen als temperatuurregulator te beseffen volstaat te observeren. Op een zonovergoten dag zoeken mensen parken op, liggen, zitten of spelen ze in de schaduw van bomen of aan de rand van een groen aangeklede waterpartij. Ze vermijden straten, plekken en pleinen zonder schaduw, nog eens extra opgewarmd door verkeer en door airco’s die woningen en winkels koelen.
Parken stralen
Parken zijn dus een must in elke stad. Hoe groter hoe beter. Liefst ook nog eens gecombineerd met water. Hun ‘airco-effect’ is dan het sterkst. Een studie over stadsparken in Berlijn, liet voor een 17 ha grote groenzone een meetbaar effect noteren tot 100 meter afstand in alle richtingen en voor de 212 ha grote dierentuin zelfs tot 1300 meter met de wind mee en 200 meter tegen de wind in (1). Het effect maximaliseert indien die koele lucht ver de bebouwing in dringt via straten, waterlopen of andere open ruimten. Ook buurtpleintjes, laanbomen en zelfs individuele bomen vormen een netwerk dat koelere lucht aanzuigt en zelf nog bij koelt.
Elke boom telt
In de schaduw van een boom kan het tot 10 en zelfs 15° koeler zijn dan in de zon! De Nederlandse studie ‘Groene Stad’ berekende dat een volwassen boom een natuurlijk koelvermogen heeft van 20 tot 30 kW of het equivalent van 10 airco’s (2)! Loofbomen hebben een streepje voor op naaldbomen. Ze hebben meestal een bredere kruin; werpen dus meer schaduw af en zorgen er zo voor dat de harde materialen van bestratingen en gevels minder tot geen warmte weerkaatst en opslaat, terwijl ze zelf koelen door het verdampen van vocht.
Extra meenemer: de combinatie van schaduw en ‘zweten’ zorgt voor het verticaal ontsnappen van warme lucht en het laag tegen de grond aanzuigen van koele lucht. Dat positieve effect is ondertussen al meermaals in cijfers vastgelegd. Studies over binnensteden in de Verenigde Staten hebben het over temperatuurdalingen van 0,3 tot 1° en op sommige plaatsen zelfs tot 3° (3).
De Nederlandse studie ‘Groene Stad’ berekende dat een volwassen boom een natuurlijk koelvermogen heeft van 20 tot 30 kW of het equivalent van 10 airco’s!
Warmte nu en later
Bomen hebben geen exclusiviteit op koelen. Ook heestergroepen en zelfs gazons sturen de temperaturen omgevingsvriendelijk bij. Elke vierkante meter die met groen gevuld is, is bovendien een vierkante meter verharding of bebouwing minder en dus minder weerkaatste en/of opgevangen warmte die direct of later terug vrijkomt. Vooral dat ‘later-effect’ is (voorlopig nog) onderschat. Het vrijkomen van warmte op het moment dat de omgeving probeert af te koelen, ‘s avonds en ’s nachts, verklaart de steeds kleinere temperatuurverschillen. Voor steeds meer stadsbewoners betekent het minder goed slapen, want te warm. Ze instaleren dan maar een airco, maar dragen op die manier terug bij tot opwarming van het stadsklimaat!
Bewoners betrekken
Groene voor- en achtertuinen bouwen mee aan de gewenste groene netwerken. Steden en gemeenten stimuleren hun bewoners dan ook tot het planten van bomen. Ze helpen met onder andere ‘klimaatbomen’, waarbij ze aan (nieuwe) inwoners een passende boom geven, beschermen bestaand groen door minder meegaand te zijn voor het afleveren van kapvergunningen of het veranderen van voortuinen tot harde parkeerruimte.
Ook groene gevels helpen. Gevelgroen, vooral tegen een zonbeschenen muur, voorkomen het weerkaatsen en/of uitstralen van warmte. Bewuste beleidsvoerders schaven daarom de strenge kantjes af van hun ‘tegeltuin-reglementen’ en/of zetten de voordelen van een groene, zo goed als gratis isolatie van de eigen woning in de kijker. Onder andere Antwerpen, Lier, Dendermonde en Mechelen gaan nog een stapje verder en bieden aan -al of niet in het kader van een pilootproject- om bij de heraanleg van de straat tegeltuintjes aan te leggen/te laten aanleggen.
Gevelgroen, vooral tegen een zonbeschenen muur, voorkomen het weerkaatsen en/of uitstralen van warmte.
Wijzen op eigen profijt kan ook voor groendaken; argumenten te over; van langdurige bescherming van de waterdichting, over minder opwarming van de woning en tot 16% meer opbrengst van zonnepanelen. Voor de gemeenschap is er het voordeel van minder weerkaatste warmte; bij momenten zelfs maar 30° in plaats van 70°. En als er dan toch nog een extra duwtje in de rug nodig is, helpt het voorbeeld van overheden door het groen bedekken van hun eigen gebouwen en natuurlijk de toelagen die ze zelf of via een energie-intercommunale geven.
Act now
Voldoende met groen aankleden kan niet van vandaag op morgen. Er wordt echter planmatig aan gewerkt. Twee voorbeelden mogen dit illustreren. Kasterlee, een op en top groene gemeente, maar die volgens de hittekaart toch kans maakt op een lichte opwarming. De gemeente levert vandaag nog bijna uitsluitend kapvergunningen af indien er concrete bouwplannen voor het perceel zijn en in de bebouwde omgeving besteedt het extra aandacht aan behoud en uitbreiding van groenvoorzieningen en laanbomen. Meer (beleids-)plannen volgen en worden uitgewerkt door de vorig jaar aangeworven groenambtenaar.
Mechelen is naast Antwerpen, Gent, Kortrijk, Roeselare en Brugge, een stad waar het hitte-eilandeffect al duidelijk merkbaar is. Ze zetten al jaren sterk in op meer en beter, maar ook toegankelijk groen. Met een ambitieus parkenplan gaan ze voor creatie van nieuwe parken en het openstellen van binnengebieden. Alleen al in deze legislatuur vertaalde zich dat in negen nieuwe parken. Twee worden nog deze zomer geopend; de Rik Wouterstuin en de Sinte-Mettetuin in de binnenstad. Ook leggen ze de Binnendijle aan de Zandpoortvest terug open en geven ze een groene invulling aan de oevers. Een schitterend voorbeeld van een corridor die koelte tot in de stad transporteert. Het stadsbestuur verplicht zichzelf ook tot het minstens dubbel vervangen van gekapte bomen. Dit jaar staat de teller op ruim 400 nieuwe bomen, voor 80 gekapte. Verder nodigt de stad zijn inwoners ook uit tot actieve mee-vergroenen en bij uitbreiding tot het helpen om Mechelen klimaatneutraal te maken. Ze helpt daarbij met een subsidie tot 5000 euro. Voorbeelden van al gerealiseerde projecten gaan vooral over het vergroenen van straten en buurtplekken tot en met het aanleggen van samentuinen en een ecologische speeltuin.
Bronvermelding:
- Kuttler, 1998, en Von Stülpnagel et al. , 1990
- magazine De Groene Stad, Jacqueline van Wetten, april 2012
- Taha et al., 1996
En ook:
- Stedelijk hitte-eilandeffect voor het eerst in beeld, EMIS, 2015
- MIRA Klimaatrapport 2015
- Developing of green infrastructure design guidelines for urban climate adaptation. Klemm, W., Lenzholzer. S., Van den Brink, A., 2017
????????????????????????????????????
????????????????????????????????????
