Steden en gemeenten hebben geen nood aan veel boompjes, wel aan grote oude bomen. Het zijn hun kruin en bladmassa die een verschil maken voor klimaat, luchtzuivering en vastleggen van stof! Bomen van morgen vragen vandaag actie!
Er worden nog te veel bomen geplant zonder visie! Laat dat de bezorgdheid zijn van de ongeveer 120 burgemeesters, schepen en groenverantwoordelijken van steden en meenten die op 28 mei een studiedag over ‘Bomen voor morgen’ in Brasschaat bijwoonden. Initiatiefnemer was AVBS, de sierteelt- en groenfederatie, in samenwerking met VVOG (www.vvog.info) en met de steun van VLAM. Geen toeval dat deze studiedag in Brasschaat werd georganiseerd. Brasschaat is een absoluut boomvriendelijke gemeente met voor 37.000 inwoners 34.093 (geregistreerde) bomen op openbaar domein, opgenomen in een allesomvattend bomenheersplan.
Steden moeten groener!
Steden en gemeente hebben grote nood aan bomen, morgen nog meer dan vandaag was de boodschap van Henk Raaijmakers, voorzitter LTO boomkwekerij en ondervoorzitter ENA. “In 2050 woont ongeveer 70% van onze bevolking in steden en dat terwijl de helft van de grondoppervlakte er verzegeld is, bebouwd of dichtgelegd met steen. Een gebrek aan groen zal het klimaatprobleem, het bestaan van hitte eiland effecten en de negatieve aanwezigheid van fijn stof nog verder in de hand werken”.
Groen is wenselijk en zelfs noodzakelijk als gezondmaker voor mensen, trapte Henk bij het publiek een open deur in. Het draagt bij tot de geestelijke gezondheid, stimuleert genezingsprocessen en sociale cohesie. “Groen brengt de gemeenschap geld op. Alleen komt dat niet steeds terecht bij de investeerder ervan. Kijk ziekenhuizen die elke kamer zicht op groen geven. Het heeft een terugverdieneffect door het snellere genezingsproces met minder ligdagen tot gevolg. De profits ervan komen terecht bij de zorg- en hospitalisatieverzekeringen. Ook zo in de ‘gewone’ wereld. In en nabij groen zijn de woning- en vastgoedprijzen 4 tot 15% hoger dan elders. In Den Haag gaat het concreet over ene gemiddeld prijsverschil van 7500 euro per pand”.
Groen brengt geld op, maar die profits belanden niet bij de investeerder ervan!
Sterke klimaatbomen
Aan geschikte bomen geen gebrek, leert de presentatie van Lucien Verschoren, voorzitter van de Vlaamse boomkwekersfederatie. “Kies klimaatbomen, bomen die een grote weerstand hebben tegen wind, droogte en tijdens en na een stevige stortbui ook wel eens met de wortels in het water mogen staan, ziekten en plagen de baas kunnen, stof filteren en uitblinken in het capteren van koolstofdioxide. Lucien distilleerde een lijst van tachtig bomen, van Acer tot Zelkova, in soorten en variëteiten, gepast en geschikt voor een veelheid aan plekken met als extra kwaliteiten kleur, vorm en gastvrijheid voor vogels, bijen en vlinders. In steden zijn inheemse boomsoorten voor hem geen must. “De lijst met inheemse bomen is te beperkend, want sterk gereduceerd tijdens de laatste ijstijd”. Tegelijk pleit hij voor een meer bont boomgebruik. “Een verscheidenheid aan soorten, zelfs in eenzelfde straat of dreef is een meerwaarde want voorkomt verspreiding van ziekten en plagen en gaat voor positieve wederzijdse positieve beïnvloeding”.
Kies klimaatbomen, inheems en niet.
Een mix aan soorten maakt en houdt bomen sterk!
Verzorg de bomen
“Een juiste boomkeuze is belangrijk. De bomen een comfortabele plantplaats geven en ze tijdens hun groei verder begeleiden richting oud en groot is dat ook” verduidelijkte Tom Joye van Inverde.
Al te vaak wordt vergeten dat een boom wortels heeft. Ze worden gevangengezet in een met steen en puin beperkend gat in een voetpad of berm en kunnen dus niet anders dan kwijnen. “Dat terwijl er groeiplaatsconstructies en skeletbodems bestaan die inperking van de wortels en het opduwen van de verharding voorkomen”.
Tom raadt ook aan kritisch te zijn op de kwaliteit van het plantmateriaal. Het typebestek 250 is een handige meenemer voor openbare besturen, maar niet alleszaligmakend. “Ga het plantgoed bekijken en kiezen op de kwekerij en keur kritisch bij levering”. Eens de boom geplant is het verhaal nog niet ten einde. Opvolging is nodig. Knellende boombanden verwijderen is zondermeer een must, net als de boom begeleiden in het bereiken van zijn noodzakelijke takvrije stamlengte. “Snoeien -zowel vorm- als onderhoudssnoei- is meer dan knippen en zagen van takken” beklemtoont Tom. “Het vraagt kennis en inzicht, en kan dus niet gebeuren door gelijk wie. Laat het over aan boomspecialisten en/of vakkundig opgeleid personeel.
Geef boomwortels vrijheid!
Koop en plant de beste bomen.
Begeleid bomen in het oud en groot worden.
Leidraad boombeheer
Om visie op bomen scherp te stellen is een boombeheersplan nodig. “Het gaat verder dan alleen maar het inventariseren van de bomen en het aandacht hebben voor het onderhoud” verduidelijkte Guy Heutz van studiebureel Hesseleer bvba die voor Brasschaat het beheersplan uiterst professioneel en met brede visie aanpakte. Het houdt onder andere rekening met natuur in de buurt -bomen in privétuinen en zelfs de vleermuispopulaties uit de fortengordel-, de erfgoedwaarde van de bomen en ander groen, de huidige en verwachtte ecosysteemdiensten en vanzelfsprekend het technisch beheer van de bomen.
Elk van die domeinen werd per boom of geheel van bomen op een veelheid van criteria benadert en gewaardeerd. Op die manier kregen de plannenmakers zicht op waar (meer) bomen nodig zijn, prioriteitenlijsten opgesteld, gevolgen voorspeld en aanbevelingen gegeven voor beheer en andere noodzakelijke aandacht. Het gehanteerde systeem is nu al door groenkenners en boomspecialisten de ladder van Brasschaat genoemd en is een handige opstap om te bepalen waar natuur kan/moet bijdragen aan maatschappelijke noden en/of groenontwikkeling. Het boombeheersplan Brasschaat is een stevige bundel informatie. Ze is niet gereserveerd voor gebruik op kantoor en op de tafel van beleidmakers, maar is ook consulteerbaar en te gebruiken is op het terrein. Nu en later. Het beheersplan geeft namelijk visie en handleidingen voor 24 jaar verder boomleven.
Een boombeheersplan is meer dan een inventaris en een onderhoudshandboek!
Brasschaat houdt in zijn boomvisie rekening met natuur, ecosysteemdiensten, erfgoed en beheer van de bomen.